Trong bối cảnh thu nhập chưa đáp ứng được nhu cầu chi tiêu của gia đình, dẫn đến tình trạng NLĐ phải “thắt lưng buộc bụng”, tiết kiệm để đảm bảo cuộc sống. Nhiều trường hợp NLĐ phải vay mượn để chi trả cho các nhu cầu phát sinh đột xuất.
Cụ thể, kết quả khảo sát cho thấy, 12,5% NLĐ thường xuyên phải vay mượn tiền để ổn định cuộc sống; 29,9% NLĐ thỉnh thoảng (3 - 4 tháng/lần) phải vay mượn tiền.
Về dinh dưỡng, chỉ có 55,5% NLĐ đủ điều kiện ăn thịt, cá trong tất cả các bữa ăn chính (không kể bữa ăn ca tại doanh nghiệp). Như vậy, còn một bộ phận không nhỏ chưa có mức dinh dưỡng ổn định và đầy đủ, từ đó ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất, hiệu quả và năng suất lao động; đồng thời cũng làm giảm chất lượng cuộc sống của họ và gia đình.
Thông qua kết quả khảo sát, Tổng LĐLĐ cũng ghi nhận tiền lương thấp là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến quyết định lập gia đình của công nhân lao động, NLĐ cảm thấy mức thu nhập không đủ để đảm bảo cuộc sống ổn định khi bắt đầu lập gia đình, đặc biệt là trong bối cảnh chi phí sinh hoạt và nuôi dưỡng con cái ngày càng tăng. Mức lương không chỉ ảnh hưởng đến khả năng chi tiêu hàng ngày, mà còn tác động đến việc mua nhà, tiết kiệm cho tương lai và đảm bảo nhu cầu cơ bản cho một gia đình mới.
Đáng chú ý, có tới 72,5% NLĐ đã lập gia đình cho biết tiền lương, thu nhập hiện tại ảnh hưởng đến quyết định sinh thêm con của họ. Mức thu nhập ở mức đủ sống khiến các cặp vợ chồng lo lắng về khả năng tài chính để nuôi dạy con cái. Trong khi chi phí nuôi con, đặc biệt là chi phí giáo dục và chăm sóc sức khỏe ngày càng đắt đỏ, nên họ đang trì hoãn sinh con để đảm bảo chất lượng cuộc sống cho bản thân và gia đình.
Về chi phí giáo dục, hơn 53,3% NLĐ cho biết tiền lương chỉ đáp ứng một phần (trên 50%) nhu cầu chi cho giáo dục con cái. Như vậy, với đa số NLĐ, chi phí giáo dục là gánh nặng tài chính và họ phải phụ thuộc vào các nguồn hỗ trợ như vay mượn, tiết kiệm, hoặc từ gia đình để đủ trang trải. Đặc biệt, 6,9% NLĐ cho biết, tiền lương của họ không đáp ứng được nhu cầu chi cho giáo dục con cái. Tổng LĐLĐ Việt Nam nhận định, đây là con số đáng lo ngại, có thể dẫn đến việc con cái họ không được tiếp cận với giáo dục chất lượng, ảnh hưởng đến khả năng phát triển và cơ hội nghề nghiệp của thế hệ tương lai.
Thu nhập thấp khiến đại đa số NLĐ không có khả năng tài chính để chủ động chăm sóc sức khỏe toàn diện, đặc biệt khi gặp các vấn đề y tế nghiêm trọng hoặc cần điều trị dài hạn. Khảo sát cho thấy 44,1% NLĐ cho biết thu nhập của họ chỉ đảm bảo nhu cầu chăm sóc sức khỏe và khám chữa bệnh ở mức cơ bản; 38% chỉ đủ tiền để mua một số loại thuốc cơ bản; 5,6% hoàn toàn không đủ mua thuốc và khám chữa bệnh.
Với thực trạng trên, tổ chức Công đoàn cho rằng, việc tiếp tục điều chỉnh sớm tiền lương tối thiểu vùng là quan trọng và hết sức cần thiết đối với NLĐ và gia đình họ. Tổng LĐLĐ Việt Nam đưa ra 2 phương án đề xuất tăng lương tối thiểu vùng, thực hiện từ ngày 1/1/2026. Phương án 1 là điều chỉnh tăng từ 320.000 - 450.000 đồng, bình quân tăng 9,2% so với năm 2024 - 2025; phương án 2 là tăng từ 290.000 - 410.000 đồng, bình quân tăng 8,3% so với năm 2024 - 2025.
