Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030, kinh tế số sẽ chiếm 30% GDP và hướng tới phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050. Để đạt mục tiêu này không chỉ đòi hỏi đầu tư công nghệ mà quan trọng hơn là chuẩn bị và phát triển nguồn nhân lực đáp ứng yêu cầu “số hóa” và “xanh hóa”. Đây là nhiệm vụ cần ưu tiên trong hiện tại và tương lai.
Tuy nhiên, bà Vi Thị Hồng Minh chỉ ra những thách thức về nguồn nhân lực trong chuyển đổi số - xanh. Cụ thể, thị trường thiếu hụt nghiêm trọng nhân lực chất lượng cao: Nhu cầu nhân lực công nghệ thông tin, công nghiệp số của Việt Nam khoảng 150.000 kỹ sư/năm nhưng hiện mới đáp ứng được 40 - 50%. Riêng nhu cầu nhân lực ngành công nghiệp bán dẫn là 5.000 - 10.000 kỹ sư/năm song khả năng đáp ứng chưa đến 20%. Đến năm 2030, cả nước cần tới 2,5 triệu nhân lực phục vụ chuyển đổi số.
Trong bối cảnh các doanh nghiệp đẩy mạnh chuyển đổi số để nâng cao hiệu quả và năng lực cạnh tranh, yếu tố quyết định thành công không nằm ở công nghệ mà chính là đội ngũ nhân lực phù hợp và sẵn sàng thích ứng. Tuy nhiên, điểm yếu lớn nhất của lực lượng lao động Việt Nam hiện nay là trình độ chuyên môn và kỹ năng còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu của nền kinh tế số.
Để phát triển nhân lực phù hợp với bối cảnh kinh tế số và tăng trưởng xanh, bà Nguyễn Thanh Hương, Giám đốc Nhân sự Toàn quốc, Công ty Manpower Việt Nam cho rằng cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các chủ thể: Nhà nước - doanh nghiệp - tổ chức công đoàn - cơ sở đào tạo. Trong đó, doanh nghiệp đóng vai trò chủ động đầu tư và sử dụng lao động; công đoàn đồng hành bảo vệ, nâng cao năng lực cho người lao động; Nhà nước tạo khung pháp lý, cơ chế khuyến khích và định hướng phát triển nhân lực quốc gia.
Đồng quan điểm, PGS, TS Nguyễn Lan Hương, nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội cũng cho rằng, trong bối cảnh chuyển đổi mô hình tăng trưởng theo hướng kinh tế số và tăng trưởng xanh, đầu tư vào nhân lực không thể là trách nhiệm riêng của doanh nghiệp hay tổ chức công đoàn. Chính phủ cần đóng vai trò "kiến trúc sư trưởng" - xây dựng nền tảng pháp lý, định hướng chiến lược và kết nối hệ sinh thái nhân lực quốc gia; đẩy mạnh cải cách giáo dục - đào tạo, ban hành tiêu chuẩn nghề nghiệp, khung trình độ kỹ năng và thúc đẩy học tập suốt đời. Đây là bước đi cần thiết để chuẩn bị lực lượng lao động cho các ngành nghề mới, công nghệ mới và yêu cầu mới về khả năng thích ứng.
Cũng theo bà Hương, cần thiết lập các cơ chế tài chính như quỹ phát triển nhân lực, miễn giảm thuế cho doanh nghiệp đầu tư vào đào tạo hay hỗ trợ vay ưu đãi cho người học nghề. “Chính phủ phải là "người dẫn đường" cho tầm nhìn phát triển: Đặt người lao động không chỉ là nguồn lực thực thi mà là trung tâm sáng tạo và động lực phát triển, chính sách phải đi vào thực tiễn với tinh thần hành động mạnh mẽ”, bà Hương nói.
ĐỨC KIÊN
