Ngày 1/8, UBND Thành phố ban hành Công văn số 4373/UBND-KT về việc triển khai thực hiện Nghị quyết của HĐND Thành phố về xử lý dứt điểm các chợ không phù hợp quy hoạch, các tụ điểm kinh doanh tự phát và hoạt động giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ trên địa bàn Thành phố.
Theo đó, UBND Thành phố yêu cầu các sở, ngành, địa phương tập trung triển khai các nhiệm vụ trọng tâm nhằm giải quyết dứt điểm tình trạng tồn tại kéo dài gây mất mỹ quan đô thị, tiềm ẩn nguy cơ mất vệ sinh an toàn thực phẩm và ảnh hưởng đến môi trường sống.
Bên cạnh đó, thành phố yêu cầu rà soát và điều chỉnh lại quy hoạch các cơ sở giết mổ tập trung, phù hợp với nhu cầu thực tiễn. Chính quyền cũng giao ngành chức năng xây dựng chính sách hỗ trợ đầu tư cho các cơ sở giết mổ hiện đại, khuyến khích di dời hộ chăn nuôi, giết mổ nhỏ lẻ ra khỏi khu dân cư. Nhiệm vụ này phải hoàn thành trước tháng 11.
Theo Sở Công Thương Hà Nội, hiện toàn thành phố có 85 “chợ cóc”, “chợ tạm” hoạt động dọc tuyến đường và khu dân cư. Không ít lò mổ nhỏ lẻ vẫn giết mổ gia súc, gia cầm không qua kiểm dịch, thậm chí cả động vật bệnh, gây nguy hiểm cho sức khỏe cộng đồng.
Từng nhiều lần bị giải tỏa, nhưng chỉ ít lâu sau, các tụ điểm này lại mọc lên, thậm chí đông hơn trước. Nguyên nhân không chỉ từ sự thiếu hụt và xuống cấp của hệ thống chợ dân sinh, mà còn từ thói quen “tiện đâu mua đấy” của người tiêu dùng và nhu cầu mưu sinh của tiểu thương.
Chị Nguyễn Hồng Hạnh (ở Định Công) thừa nhận: “Đi làm về muộn, tạt vào đầu ngõ là mua được mớ rau, con cá. Vào chợ lớn thì mất thời gian gửi xe, chen chúc. Chính vì sự tiện lợi, nhanh gọn, giá cả linh hoạt mà chợ cóc, chợ tạm vẫn “sống khỏe” dù đã trải qua nhiều đợt ra quân dẹp bỏ”.
Còn với người bán, chợ tạm giúp tiết kiệm chi phí thuê sạp, điện, nước, tự do giờ giấc, dễ chuyển chỗ. Chính sự “quen mặt, quen chỗ” giữa người mua và người bán đã tạo nên mạng lưới mua bán tự phát khó xóa bỏ.
Ủng hộ và cho đây là một chủ trương hoàn toàn đúng, tuy nhiên, chuyên gia kinh tế Lê Quốc Phương, nguyên Phó giám đốc Trung tâm Thông tin Công nghiệp và Thương mại (Bộ Công Thương) nói: “Đây là một chủ trương đúng và tôi hoàn toàn ủng hộ. Nhưng vấn đề là cách thực hiện làm sao cho thực sự hiệu quả. Muốn dẹp chợ cóc bền vững, cần đồng thời tạo kênh thay thế hấp dẫn: Phải nhanh chóng xây dựng mạng lưới chợ hiện đại, cửa hàng, chợ đầu mối… thậm chí miễn phí chợ để người dân dễ tiếp cận. Khi chợ hợp pháp vừa thuận tiện vừa rẻ, người dân sẽ tự rời bỏ chợ tạm”.
Bên cạnh đó, Thành phố cần tăng quyền cho cấp cơ sở: Chủ tịch UBND phường, xã chịu trách nhiệm nếu không hoàn thành mục tiêu giải tỏa; mức phạt đủ mạnh để răn đe. Tuyên truyền mạnh mẽ: Vận động người dân từ bỏ thói quen mua bán ở chợ tạm, hiểu rõ rủi ro về vệ sinh, an toàn thực phẩm và mỹ quan đô thị. Đầu tư hạ tầng: Rà soát, điều chỉnh quy hoạch các cơ sở giết mổ tập trung; khuyến khích di dời hộ giết mổ nhỏ lẻ ra khỏi khu dân cư.
Đồng quan điểm trên, kiến trúc sư Trần Huy Ánh nói: “Bài học từ các phường từng xóa thành công chợ tạm cho thấy cần tận dụng không gian công cộng, kết hợp tái thiết đô thị và quản trị thông minh. Quan trọng nhất, quá trình này phải có phương án nhân văn, đảm bảo sinh kế cho tiểu thương”.
Dẹp chợ tạm không thể là cuộc “đuổi bắt” giữa lực lượng chức năng và hàng rong. Mỗi chợ tạm biến mất không chỉ tạo ra những không gian vỉa hè thông thoáng, mà còn là phép thử cho sự thay đổi trong hành vi tiêu dùng. Nhưng để đạt được, cần sự đồng lòng: Chính quyền kiên quyết, hạ tầng thay thế hợp lý và mỗi người dân tự nguyện thay đổi thói quen mua sắm vì một Thủ đô văn minh, xanh, sạch, đẹp.
Minh Châu
